कराड प्रतिनिधी । सातारा जिल्ह्यात अनेक पर्यटनस्थळे आहेत. त्यामध्ये खास करून पाटण तालुक्यातील पर्यटनस्थळांना पर्यटक आवर्जून भेट देतात. तुम्ही जर निसर्गाने नटलेल्या पाटण तालुक्यातील कोयनानगरसह इतर ठिकाणांना भेट देण्याचा विचार करत असाल तर येथील 7 ठिकाणांना नक्कीच भेट द्या. कारण या ठिकाणांना खास महत्व आहे.
1) कोयना अभयारण्य (Koyna Garden)
सातारा जिल्हयाच्या पश्चिम भागात कोयना धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रात कोयना अभयारण्य येते. जंगलात हरीण, रानगवा, लांडगा, रानडुक्कर, अस्वल हे प्राणी तर बुलबुल, घार, रानकोंबडा, सुर्यपक्षी हे पक्षी करवंद, जांभूळ, चिंच, करंजा, पळस, साग इ. वृक्ष आढळतात. विविध प्रकारच्या वनौषधी बरोबर तमालपत्र, चारोळी, दगडफूल, कढीलिब, दालचिनी इ. मसाल्याच्या पदार्थांच्या वनस्पती आढळतात. या अभयारण्यात वासोटा हा भव्य किल्ला आहे. विस्तीर्ण अशा शिवसागर जलाशय पहायला मिळतो. सर्वांचे लाडके “नेहरु चाचा” यांच्या स्मरणार्थ कोयनानगर येथे बांधण्यात आलेलं नेहरु उद्यान होय. कोयना धरणाच्या उजव्या बाजूकडील टेकडीवर पं. नेहरू उद्यान तयार केले आहे. डिसेंबर १९९९ रोजी ते पर्यटकांसाठी खुले करण्यात आले. येथे पंडित नेहरूंचे स्मारक बांधण्यात आले असून तेथे आकर्षक विद्युत रोषणाई करून कारंजे, धबधबे तयार करण्यात आले आहेत.
2) कोयना धरण (Koyna Dam)
पाटण तालुक्यातील हेळवाक या गावाजवळ कोयनाधरण आहे. डोंगररांगांनी निर्माण झालेल्या खोल दरीत कोयना नदी आडवून हे प्रचंड धरण बांधण्यात आले आहे. या धरणाजवळ वसलेल्या वस्ती वजा गावाला कोयनानगर असे म्हणतात. महाराष्ट्राला वरदान ठरलेले कोयना धरणाच्या हे विशाल शिवसागर जलाशयात १३ मार्च १९९९ ला लेक टॅपिगचा यशस्वी प्रयोग करण्यात आला. या धरणावर चार टप्प्यामध्ये विद्युत निर्मिती करण्यात येते. विद्युत केंद्र पाहण्यासाठी कुंभार्ली घाट उतरुन पायथ्याच्या पोफळी या गावी जावे लागते. इथल्या विद्युत निर्मितीमुळे हे धरण म्हणजे महाराष्ट्राची भाग्यलक्ष्मी म्हणतात. जलाशयाच्या खालून चार किलोमीटरचा बोगदा तयार करुन त्यातून पाण्याचा प्रवाह नेऊन वीज निर्मिती करण्यात आली आहे. पोफळी येथे जलविद्युत केंद्र आहे.
3) श्री क्षेत्र धारेश्वर (Dhareshwar)
सातारा’ जिल्ह्यात पाटण जवळ एक ठिकाण आहे त्याला प्रतिकाशी समजले जाते, तेथील दर्शन घेतले तर काशीला गेल्याचे पुण्य लाभते अशी वंदता आहे. त्या ठिकाणचे नाव श्री. क्षेत्र धारेश्वर असे आहे. धारेश्वर हे आता पर्यटन स्थळ म्हणून बऱ्यापैकी प्रसिद्ध होऊ लागले आहे. नवीन महाबळेश्वरचा जो सह्याद्रीचा दुर्गम पट्टा आहे त्या भागात हे ठिकाण येते. कोकणातून जात असाल तर, चिपळूण गाठायचे नंतर १६ किलोमीटर दुर्गम कुंभार्ली घाट चढून पाटण हे तालुक्याचे घाटावरील ठिकाण गाठायचे, तिथून डाव्या बाजूला १८ किलोमीटर वर सह्याद्रीच्या उंच रांगेत हे ठिकाण वसलेले आहे. पुण्याकडून येत असाल उंब्रज मार्गे पाटण आणि कोल्हापूर कडून येत असाल तर कराड मार्गे पाटण गाठायचे. पाटण ते धारेश्वर हा मार्ग अतिशय निसर्गरम्य आहे. निसर्गाच्या कुशीत शिरणे ज्याला म्हणता येईल असा हा मार्ग. सह्याद्रीला पोखरलेली गुहा लागते. साधारण १०० मीटर लांब आणि ५० मीटर रुंद. तिथे प्राचीन धारेश्वर देवस्थान वसलेले आहे. वरून बारमाही विरळ धबधबा वाहतो आणि आपण धबधब्याच्या आत असतो.
4) ओझर्डे धबधबा (Ozerde waterfall)
कोयनानगरपासून ८ किलोमीटर अंतरावर नवजा गावच्या हद्दीमध्ये ओझर्डे येथील धबधबा पर्यटकांचे खास आकर्षण बनला आहे. कोयना परिसरात पावसाळ्यात या ठिकाणी मोठी गर्दी होते. महाबळेश्वर, पाचगणी, ठोसेघर, कास पठार या गजबजलेल्या ठिकाणांपेक्षा पाटण तालुक्यातील धोका विरहित असलेला ओझर्डे धबधबा व वाल्मिक पठारावरील विविधरंगी फुलांचे थवे पाहण्यासाठी पर्यटक गर्दी करत असल्याचे दिसून येत आहे.
5) सडावाघापूरचा उलटा धबधबा (Reverse Waterfall)
पाटण तालुक्यातील तारळे येथेही सडावाघापुरात उलटा धबधबा आहे. या उलट्या धबधब्यास पाहण्यासाठी पर्यटकांची नेहमी गर्दी असते. पाटण तालुक्यातील रिव्हर्स वॉटर फॉल अर्थात उलटा धबधबा, बोपोली, कोंडावळे, घाटमाथा तसेच शिरळ, माढवराई, कामरगावआणि हूंबरळी आणि महत्वाचे म्हणजे कोयना आणि मोरणा तसेच तारळे या ठिकाणाचे आकर्षक असे डोळ्यांचे पारणे फेडतील असे धबधबे आहेत.
6) चाफळ राममंदिर (Chaphal Ram Temple)
पाटण उंब्रज या रस्त्यावरील चाफळ हे ठिकाण. श्री समर्थ रामदासांनी श्रीरामाच्या मूर्तीची येथे स्थापना केली. रामदास स्वामी बारावर्षाच्या तीर्थाटनानंतर आलयानंतर तयांनी येथे मारुतीची स्थापना केली. समर्थांनी स्वहस्ते श्रीरामाचे मंदिर बांधले. जीर्ण झालेले हे मंदिर उद्योगपती अरविद मफतलाल यांनी १९७२ मध्ये नवीन बांधून दिले. समर्थ स्थापित ११ मारुतीपैकी ३ मारुती याच परिसरात आहेत. चाफळ पासून १.५ कि.मी. अंतरावर माजलगाव येथेही रामदासांनी ११ मारुतीपैकी एकाची स्थापना केली. कवी यशवंताचे जन्मगांव चाफळ. मंदीराचे सभागृह नऊ खणांचे आहे.
7) वाल्मिक पठार (Valmik Plateau)
वाल्मिकी पठार हे निसर्गरम्य पर्यटनस्थळ आहे. या पठारावर वाल्मिकी ऋषींनी वास्तव्य केल्याचे सांगितले जाते. तेथील वाल्मिकी मंदिर पूर्वाभिमुख असून, वाल्मिकींची मूर्ती गर्भगृहात आहे. या ठिकाणी लक्ष वेधून घेणारी अनेक ठिकाणे आहेत. कंधार धबधबा इतिहासाचा साक्षीदार प्रचितीगड, सह्याद्रीच्या कुशीतील भैरवगड, मराठवाडी धरणाचे विहंगम दृष्य, निसर्गरम्य वाल्मिकी, महिंद धरण, सह्याद्रीच्या कुशीतील टेबललॅन्ड अशी ठिकाणे आहेत. सातारा जिल्ह्यातील वाल्मिकी पठारकडे जाण्यासाठी कराड येथील कृष्णा हॉस्पिटलजवळून पश्चिमेला जाणाऱ्या रस्त्याने ढेबेवाडी आणि तेथून सणबूर असा मार्ग आहे. त्या भागात रस्त्याला दोन्ही बाजूंना डोंगर दिसतात. तेथे प्रामुख्याने सागाची झाडे आहेत. उजव्या हाताला वांग नदी आहे. सणबूरपासून घाटातून चढ चढावा लागतो. त्यावेळी दिसणारे डोंगरदऱ्यांत लपलेले निसर्गसौंदर्य अपूर्व आहे.