सातारा प्रतिनिधी । संतोष गुरव
नवी मुंबईनंतर आता मराठवाड्यात ही बर्ड फ्लूचा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. नांदेड जिल्ह्यातील लोहा तालुक्यातील किवळा गावातही बर्ड फ्लूच्या संसर्गाची पुष्टी झाली आहे. राज्यातील काही ठिकाणी बर्ड फ्लूची लागण झाली असली तरी सातारा जिल्ह्यात अजूनही शिरकाव झालेला नाही. तरीही या पार्श्वभूमीवर सातारा जिल्ह्याचा पशुसंवर्धन विभाग सतर्क झालेला आहे. यासाठी शीघ्र कृती दलही तयार करण्यात आलेले आहे. जिल्ह्यात सुमारे ४० लाख कुक्कुट पक्षी आहेत.
सातारा जिल्ह्यात सुमारे १० वर्षांपूर्वी बर्ड फ्लूचा शिरकाव झाला होता. त्यावेळी मोठ्या प्रमाणात कुक्कुट पक्षी मृत झाले होते. याचा शेतकऱ्यांना मोठा फटका बसलेला. तर चार वर्षांपूर्वीही बर्ड फ्लूची काही ठिकाणी लागण झालेली. मात्र, अधिक प्रमाणात याचा शिरकाव झाला नव्हता. असे असतानाच आता राज्यातील काही जिल्ह्यांत बर्ड फ्लूचा शिरकाव झाला आहे. पशुसंवर्धन विभाग सतर्क झाला आहे.
बर्ड फ्लूबाबत घाबरून जाऊ नये : डॉ. दिनकर बोर्डे
सातारा जिल्ह्यात बर्ड फ्लू या आजाराचे कुक्कुट पक्षी आढळले नाहीत. पशुसंवर्धन विभाग बर्ड फ्लू रोखण्यासाठी सतर्क झाला आहे. त्याची पूर्वतयारी करण्यात आलेली आहे. बर्ड फ्लूबाबत घाबरून जाऊ नये, असे आवाहन केले असल्याची प्रतिक्रिया पशुसंवर्धन विभागाचे उपयुक्त डॉ. दिनकर बोर्डे यांनी ‘हॅलो महाराष्ट्र’ शी बोलताना दिली आहे.
बर्ड फ्लू म्हणजे काय?
एव्हीयन इन्फ्लूएंझा किंवा बर्ड फ्लू हा पक्ष्यांचा एक अत्यंत संसर्गजन्य विषाणूजन्य रोग आहे जो इन्फ्लूएंझा ए विषाणूंमुळे होतो. याला पूर्वी “फॉउल प्लेग” म्हणून ओळखले जात होते आणि 1878 पर्यंत इटलीमध्ये पोल्ट्रीचा संसर्गजन्य रोग म्हणून ओळखला जात होता. जरी एव्हीयन इन्फ्लूएंझा ए विषाणू जगभरातील वन्य जलचर पक्ष्यांमध्ये नैसर्गिकरित्या आढळतात, तरीही ते बदके, कोंबडी, टर्की, डुकर, व्हेल, घोडे, सील, कुत्रे आणि मांजरींसह इतर प्राण्यांना संक्रमित करतात. प्राण्यांच्या इन्फ्लूएंझा विषाणूंच्या संपर्कात आल्याने मानवांमध्ये संसर्ग आणि रोग होऊ शकतात – सौम्य, फ्लू सारखी लक्षणे किंवा डोळ्यांची जळजळ ते गंभीर, तीव्र श्वसन रोग किंवा मृत्यूपर्यंत. घरगुती पोल्ट्री दोन प्रकारच्या बर्ड फ्लू विषाणूंनी संक्रमित होऊ शकतात: अत्यंत रोगजनक एव्हियन इन्फ्लूएंझा (HPAI) A व्हायरस किंवा कमी रोगजनक एव्हीयन इन्फ्लूएंझा (LPAI) A व्हायरस. उच्च रोगजनक स्वरूपाचे सर्व उद्रेक उप-प्रकार H5 आणि H7 च्या इन्फ्लूएंझा ए व्हायरसमुळे झाले आहेत.
बर्ड फ्लू प्रसार कसा होतो?
इन्फ्लूएंझा ए विषाणू त्यांच्या नैसर्गिक यजमानांमध्ये फिरतात : वन्य जलचर पक्षी. संक्रमित पक्षी त्यांच्या लाळ, श्लेष्मा आणि विष्ठेमध्ये बर्ड फ्लूचे विषाणू टाकतात. विषाणूचा प्रसार किंवा प्रसार प्रामुख्याने तोंडी-विष्ठामार्गाद्वारे संक्रमित पक्ष्यांच्या स्रावांच्या थेट संपर्काद्वारे होतो , विशेषत: विष्ठेद्वारे किंवा अप्रत्यक्षपणे दूषित खाद्य आणि पृष्ठभागाच्या पाण्याद्वारे. H5 आणि H7 या उप-प्रकारांसह बर्ड फ्लूचे बहुतेक विषाणू कमी रोगजनक असतात आणि ते आतड्यांसंबंधी किंवा श्वसनमार्गाचे उप-नैदानिक संसर्ग कारणीभूत असतात. याचा अर्थ ते सहजपणे रोगास कारणीभूत नसतात आणि फक्त सौम्य लक्षणे असतात. हा विषाणू प्रामुख्याने विष्ठा आणि खोकताना आणि शिंकताना सोडलेल्या थेंबांद्वारे पसरतो. वन्य पक्षी जलाशयातून प्रसारित झाल्यानंतर आणि कमी रोगजनक विषाणू उप-प्रकार H5 किंवा H7 चे नवीन पोल्ट्री यजमानांमध्ये रुपांतर केल्यानंतर आणि त्यानंतरच्या उत्परिवर्तनानंतर उच्च रोगजनक विषाणूंचा उदय झाल्याचे सिद्ध झाले आहे. कमी धोकादायक विषाणू जंगली पक्ष्यांपासून पोल्ट्रीमध्ये पसरतो आणि उत्परिवर्तित होऊन अधिक धोकादायक बनतो. कमी पॅथोजेनिक स्ट्रेनमुळे सौम्य किंवा लक्षणे नसलेले संक्रमण होते, तर उच्च रोगजनक स्ट्रेनमुळे प्राण्यांमध्ये 100% पर्यंत विकृती आणि मृत्यू होतो.
बर्ड फ्लूची लक्षणे काय आहेत?
पक्ष्यांमध्ये : श्वास घेण्यास त्रास होणे, शिंक येणे, उत्पादकता कमी होणे
मानवांमध्ये : सर्दी, ताप, खोकला, घसा खवखवणे, स्नायू दुखणे, अतिसार आणि श्वास घेण्यास त्रास होणे. तसेच गंभीर प्रकरणांमध्ये, न्यूमोनिया आणि हृदय गती वाढू शकते.
२० व्या पशुगणनेनुसार जिल्ह्यातील कुक्कुट पक्षी…
परसातील : १,२१४३४
फार्मवरील : २७,६५,४७७
एकूण : ३९,७९,६११
अफवांवर विश्वास नको
कुक्कुट किंवा इतर पक्ष्यांमध्ये अचानक मोठ्या प्रमाणात मरतुक आढळली तर पशुवैद्यकीय दवाखाना, पशुधन विकास अधिकारी किंवा जिल्हा पशुसंवर्धन उपायुक्त कार्यालयाशी संपर्क साधावा.
४६ शीघ्र कृती दले तयार…
सातारा जिल्ह्यात बर्ड फ्लूची लागण झाल्यास त्यावर उपाय कारण्यासाठी जिल्हा पशुसंवर्धन विभागाच्या वतीने ४६ शीघ्र कृतीदले तयार करण्यात आलेली आहेत.
